DE 4 SCHERMWAPENS

FLORET - DEGEN - SABEL - LASERSABEL

Het moderne schermen kent drie wapens: de floret, degen en sabel. Sinds kort wordt er  een vierde wapen aan toegevoegd, de Light Saber om het laserschermen uit te oefenen. Het laserschermen is een aparte discipline en behoort (nog?) niet tot het Olympisch schermen en behandelen we onderaan apart.

De drie verschillende wapens van het Olympisch schermen vertegenwoordigen ook drie verschillende stijlen omdat elk wapen zijn eigen regels, techniek, strategie en tactiek heeft. Het floret en de sabel zijn conventiewapens, de degen niet. Onderstaande tabel verklaart de verschillen tussen de wapens, welke deel van het wapen je mag gebruiken om de tegenstander te raken en welk deel van het lichaam geldt als raakvlaak.

Wat zijn conventiewapens ? 

Deze term verwijst naar een regel om te beslissen over gelijktijdige treffers. Floret en sabel gebruiken de voorrangsregel of recht van aanval: wanneer twee schermers op hetzelfde moment een treffer plaatsen, dan wordt het punt toegekend aan diegene die het eerst de actie inzet of aan diegene die rechtmatig voorrang heeft verworven. Eenvoudiger uitgedrukt: als men wordt aangevallen, moet men zich eerst verdedigen vooraleer een tegenaanval in te zetten. Een aanval kan mislukken door pech, een slechte inschatting of door een actie van de tegenstander. Een goed uitgevoerde parade (de aanval met het eigen wapen afweren) zorgt ervoor dat de voorrang overgaat naar de verdediger, die nu de gelegenheid heeft aan te vallen (riposte), en aldus de tegenaanvaller wordt. De oorspronkelijke aanvaller, nu verdediger, moet nu zelf de riposte van de tegenaanvaller afweren vooraleer zelf terug aan te vallen. Als de eerste parade niet effectief is (slechte parade), als de riposte mist, of als de verdediger aarzelt vooraleer te riposteren, kan de aanvaller verder aanvallen (remise of herneming).

Als de scheidsrechter niet kan bepalen wie voorrang heeft, wordt er geen punt toegekend.

Op degen wordt bij een gelijktijdige treffer een punt toegekend aan beide schermers.

Elektrisch of mechanisch schermen

De niet-elektrische of mechanische wapens zie je eigenlijk nauwelijks meer, tenzij als oefenwapen. 

Het schermen gebeurt, zeker op competitie, uitsluitend elektrisch. Elk schermwapen is via een lichaamsdraad of  ‘fil de corps’ – onder het schermpak – verbonden aan een ‘enrouleur’. Deze meebewegende draad zit vast aan aanwijsapparatuur met lampen, die oplichten bij een score.

Bij het elektrisch schermen wordt dit bereikt door middel van een “drukknop” op de punt van het wapen die slechts met een bepaalde druk ingedrukt kan worden. Een treffer vindt plaats als steek op de geldige raakvlakken en dient een bepaalde druk te hebben. De druk varieert van wapen tot wapen. Bij floret moet dit minimum 500 gr zijn en bij degen minstens 750 gram. Natuurlijk is er nog een scheidsrechter nodig om de acties verder te beoordelen.

Bron: https://magazines.defensie.nl

Met 3 verschillende wapens kom je op steeds andere manier tot scoren:

Floret

De floret deed oorspronkelijk als trainingswapen dienst en is een licht steekwapen. Dit betekent dat er met de floret alléén gescoord kan worden door te steken. Omdat er vroeger tijdens de trainingen met de degen en de sabel te veel mensen gewond en gedood zijn, werd het floret uitgevonden. Nu is floretschermen een Olympische sport voor zowel vrouwen als mannen. Geldige treffers kunnen enkel toegebracht worden met de punt. Daarnaast heeft de floret een beperkt trefvlak waar daadwerkelijk punten gescoord kunnen worden; de romp (uitgezonderd armen), de rug en sinds kort ook de keellap of bavette die aan het schermmasker bevestigd is. Elk ander oppervlak is ongeldig.

Vanwege het recht van aanval en het beperkte trefvlak zijn er zowel in de aanval als in de verdediging bij floret veel bruikbare technieken en tactieken. Daarom is de floret een dynamisch en tactisch gebalanceerd wapen.

Het maximale gewicht van het wapen is 500 gram en de lengte gaat van 90 cm tot maximum 110 cm. Het floret heeft een handgreep, een afgeplatte schelp met een diameter van 9,5-12 cm en een flexibel rechthoekig lemmer met bovenaan een punt. Het  is noodzakelijk om de tegenstander aan te raken met de punt van het wapen met een kracht van ten minste 4,9 newton (500 gram).

De complexiteit van de conventies maakt de arbitrage van floret-aanvallen ingewikkelder dan die van degen, maar maakt deze discipline ook leerzamer, sneller en interessanter om naar te kijken.

 

In welke posities kan en mag je scoren?

• Scoren kan op het elektrische vest met sensoren op de rug, schouders, buik en ook op de kin van het masker. Maar voordat je op je tegenstander kunt steken moet je eerst het recht van de aanval hebben.
• In principe kunnen er drie situaties in een wedstrijd voorkomen:  

1. De tegenstander maakt een aanval, je doet niks en je wordt geraakt. Punt voor je tegenstander. 
2. Je maakt een tegenaanval: je ontwijkt het wapen van je tegenstander en scoort op zijn vest. Punt voor jou. 
3. Je neemt het recht van de aanval over (parade riposte) door met je wapen op die van je tegenstander te slaan en hem vervolgens op het vest te raken. Weer een punt voor jou. Als de tegenstander op dit moment ook scoort, is de treffer ongeldig, omdat je het recht van de aanval hebt overgenomen.

• Vanuit tactisch oogpunt kan het voorkomen dat jij of je tegenstander geen initiatief neemt. In dat geval gelden er regels voor passiviteit: Sinds 2010 geldt een nieuwe regel: als beide schermers een minuut niets doen, alleen een beetje bewegen, elkaar wat op de floret tikken, maar niet echt aanvallen of als er 15 seconden geen wapencontact is, zegt de scheidsrechter: 'halt' en gaat de wedstrijd verder naar de volgende manche. Als je het echt te bont maakt, kun je een zwarte kaart krijgen en word je gediskwalificeerd.

Klik op de link hieronder en bekijk het filmpje over het recht van aanval bij floret:  https://www.youtube.com/watch?v=1HlayT0AL60

 

Degen

De degen lijkt het meeste op het klassieke duelwapen. Het is het wapen waarmee de musketiers en de garde van de kardinaal hun duels uitvochten.

Het is een lang, recht steekwapen, met een v-vormig lemmer en relatief onbuigzaam. Het wapen mag maximaal 770 gram wegen en heeft een maximale lengte van 110 centimeter.  De kom van de degen is met een doorsnee van 13,5 cm relatief groot en is ook dieper dan die van de floret. Treffers kunnen enkel toegebracht worden met de punt. De kracht waarmee men de tegenstander moet steken is 750 gram, dat is 250 gram hoger dan bij floret. 

De degen is een onconventioneel wapen: de discipline kent geen regels van aanval en verdediging. Wie zijn tegenstander treft maakt een punt, ongeacht de plaats van het lichaam waar deze geraakt wordt, ongeacht de vraag ‘wie begon’ (met aanvallen) en ongeacht een eventuele tegentreffer. Degenschermen is dan ook de enige discipline waar ‘doubles’ mogelijk zijn: als de schermers elkaar gelijktijdig treffen krijgen ze beiden een punt. Daarmee lijkt de degen het meest ‘realistische’ wapen. Raak is raak: een wond op een arm of een been bloedt tenslotte net zo goed als één in de zij. Als je je tegenstander uit wilt schakelen moet je hem zien te raken, maakt niet uit waar. Tijdens de vroegere duels gold: wie het eerste bloed deed vloeien had gewonnen! 

Het trefvlak beslaat dus het hele lichaam en er wordt bij degen dan ook als enige van de drie wapens  zonder elektrische overvest geschermd. Dit heeft weer een grote invloed op de tactiek en maakt van de degen een meer defensief en reactief wapen. Immers, elke beweging naar voren houdt een risico in. De aanvaller heeft niet het voordeel van het recht van aanval en degene die aangevallen wordt zal veelal een tegenaanval inzetten. In tegenstelling tot floret- en sabelschermen, heeft de ‘verdediger’ bij degenschermen een gering voordeel boven de aanvaller. Dit maakt tactisch inzicht en strategie des te belangrijker: weten wat je tegenstander gaat doen als jij een actie uitvoert en wat jij gaat doen als antwoord op zijn tegenactie. Veel – zo niet alles – draait om het kiezen of creeëren van het juiste moment. Daarom lijkt degenschermen in de ogen van sabreurs en florettisten soms maar een traag gebeuren, waar veel te veel wordt afgewacht en te weinig wordt ‘geschermd’. Het is dus een heel ander soort spel! Overigens dwingt de anti-passiviteitsregel ook degenschermers om in beweging te komen : wordt er langer dan 15 seconden niets gedaan, dan wordt een gele of rode kaart uitgedeeld.

Degen wordt altijd elektrisch geschermd, omdat met het blote oog niet te zien is of bij een treffer de benodigde druk wordt behaald, of wie er als eerste raakte.

 De afstand tussen de schermers op degen is vaak kleiner dan bij de andere twee wapens. 

 

Sabel

Van oudsher werd dit wapen gebruikt door de cavalerie. Net als floret en degen, ontwikkelde de sabel zich in de 15de en 16de eeuw van militair wapen tot duelleer- wapen. De vroegere ruiters raakten de tegenstanders altijd op de romp omdat dat het effectiefst was.

In tegenstelling tot de floret en degen mag er met een sabel ook geslagen worden. M.a.w. een sabel is een slag- en steekwapen. Het is voor zowel dames als heren een olympische sport. Het wapen mag maximaal 500 gram wegen en heeft een maximale lengte van 105 cm. De kom is relatief groot en gesloten. Het lemmer is bij de kom driezijdig en naar de punt toe vierzijdig. Treffers kunnen toegebracht worden met de punt, de snijkant, tegensnijkant en de platte kanten van het wapen. Het trefvlak bestaat uit romp, hoofd en armen, maar niet de handen. Het afweren van een steek is (iets) eenvoudiger dan van een houw (= slag van een sabel)en daarnaast krijgt de aanvallende schermer ook nog voordeel.

Sabel is net als floret gebonden aan conventies (afspraken). Sabelschermen is een hele snelle sport, waardoor het voor de toeschouwers soms nauwelijks te volgen is wat er gebeurt en wie wie raakt. De elektrische trefferregistratie is hier dan ook een uitkomst gebleken (met als enige ‘nadeel’ dat het sindsdien allemaal nog sneller gaat, omdat de waarneming van de scheidsrechter(s) niet meer beperkend is voor het toekennen van de treffers).

Tijdens een partij beoordeelt een jurypresident de gevechtsgang en kent na uitleg van de actie de treffer toe. Er wordt om 5 treffers geschermd, en een partij duurt maximaal 3 minuten. De meeste partijen zijn echter al binnen 2 minuten afgelopen.

Bij sabelschermen is snel voetenwerk ontzettend belangrijk. Ook snelle bewegingen van hand en pols zijn nodig om goed sabel te kunnen gaan schermen.

Schermen met de sabel kenmerkt zich door een vlot wedstrijdverloop en veel aanvallen op de tegenstander.

Sabel is veelal geliefd bij de vooral aanvallend ingestelde schermers.Dit alles maakt van de sabel een zéér dynamisch en offensief wapen.

DE LASERSABEL

De Lasersabel bestaat uit een aluminium handvat, machinaal bewerkt zonder uitsteeksels, en een lemmet van 32 inch van polycarbonaat. Afhankelijk van het model en de opties (geluid, Bluetooth, enz.) weegt hij ongeveer 600 gram. De totale lengte, van het uiteinde van de pommel tot de punt van het lemmet, is tussen de 100 cm en 110 cm. De polycarbonaat buis die het lemmet definieert is 2 mm dik en wordt verlicht door een LED die van de uitgang van het handvat naar de punt loopt. De eindkap aan het einde van het blad sluit de buis af en moet rond zijn. 

De uitrusting is vergelijkbaar met die in andere disciplines. Het dragen van een beschermingspak en een masker is verplicht.

Er worden verschillende punten toegekend afhankelijk van welk lichaamsdeel door het zwaard wordt geraakt: 5 punten voor de romp of het hoofd, 3 punten voor de armen en benen, 1 punt voor de handen, enz.

De eerste die 15 punten haalt, wint de wedstrijd. Maar ze moeten het wel binnen de tijdslimiet doen. Als geen van de duellisten 15 punten heeft bereikt binnen 3 minuten, wint de deelnemer met de meeste punten.

Er is nog een andere regel: sudden death. Als beide duellisten 10 punten hebben bereikt, wint degene die als eerste het hoofd of lichaam van zijn tegenstander raakt.

 

Sinds 2019 is het schermen met een lasersabel erkend als een officiële sport in Frankrijk door de Franse Scherm Federatie.

In België zijn er ook al meerdere clubs begonnen met deze discipline.